Festivalthema Musica Sacra 2021: Moeder Aarde

Is het niet aanmatigend om te beweren dat wij mensen de oorzaak zijn van veranderingen in milieu en klimaat? En is het niet ook te arrogant om ervan uit te gaan dat wij de dramatische gevolgen daarvan wel even ongedaan zullen maken? Denk aan de vermanende vraag van God aan Job: ‘Heb jij ooit de morgen ontboden, de dageraad zijn plaats gewezen?’ En besef wel: Moeder Aarde kan ons heel goed missen en zal in superieure onverschilligheid haar rondjes heus wel blijven draaien. En het heeft er alle schijn van dat zij even onverschillig haar bewoners kan treffen met droogte, water, vuur, of een pandemie, als antwoord op wat haar wordt aangedaan. Wij lijken onze hand te overspelen door als haar vermeende eigenaren bodem en lucht, flora en fauna naar believen te belasten, te benutten en uit te putten. Het besef groeit dat dit wel eens een dure vergissing zou kunnen zijn en dat we onze relatie met de aarde grondig moeten herzien.

Dit inzicht is niet nieuw. Kerkvader Augustinus vroeg eeuwen geleden al: ‘Waarheen zult gij gaan buiten de wereld?’ In zijn Zonnelied pleitte de heilige Franciscus voor een zorgvuldige omgang met de aarde. De paus - die niet toevallig zijn naam draagt - kwam zes jaar geleden met een doorwrochte encycliek, daarmee volledig in lijn. De Club van Rome trok met het rapport over Grenzen aan de groei bijna vijftig jaar geleden al geruchtmakend aan de bel. Er is vrijwel geen weldenkend mens meer die zich niet met dit thema bezighoudt.

Een ecologie van natuur en rechtvaardige menselijke verhoudingen is ook vervat in het Afrikaanse begrip Ubuntu, waarin zorg voor de natuur samenvalt met zorg voor de medemens. De Amerikanen met precolumbiaanse wortels spreken liefkozend over Moeder Aarde als La Pachamama, vergezeld van de oproep: ‘zorg goed voor haar, want ze zorgt voor ons.’

Wij zullen iets van onze gekoesterde vrijheid moeten inleveren om de toekomst van de even sterke als broze, krachtige en breekbare Moeder Aarde en die van haar huidige en toekomstige bewoners niet verder te beschadigen. Zij kan zonder ons; zonder haar zijn we nergens.

Op de ontelbare vragen die de ingewikkelde verhouding met Moeder Aarde oproept, heeft Musica Sacra geen pasklare antwoorden. Maar het veelzijdig aanbod kan wel een handje helpen. Omdat het verrassende vragen stelt die te denken geven, omdat het schoonheid aanreikt die niets vraagt en alles belooft, omdat het vermanend of niet, bespiegelend, verhelderend inspireert, en waar mogelijk een glimp toont van licht en glans van over de schutting van alledag.

Namens de programmacommissie

In 2021vindt Musica Sacra plaats van woensdag 22 t/m zondag 26 september.